Türkiye’de daha uygun meyve zerzevata ulaşmak için tercih edilen pazarlar artık manav fiyatları ile tıpkı. Akşam saatlerinde düşen fiyatlar da hayal oldu. Evvelce çıkma diye tabir edilen bozuk eserler de para ile satılırken kimi esnaf askıda meyve zerzevat uygulaması başlattı.
Genellikle orta ve düşük gelirli kümenin yaşadığı Beylikdüzü’nde pazar günleri açılan semt pazarındayız. Pazar akşam saatleri olmasına rağmen pek kalabalık değil. Fiyatları gören yurttaş kızgın, maliyet meselelerinden yakınan esnaf da huzursuz. Türkiye’de enflasyonla gayret siyasetlerine direnen alanlardan biri besin. Yıllık artış yüzde 48. Bunun içinde en değerli hisse ise meyve ve sebzede.
DİSK-AR’a nazaran süratle düşen gelirinin yüzde 82’isini besine harcamak zorunda kalan yurttaş, çaresizlik içinde. Kimi temel besin eserlerinin pazardaki fiyatları dikkat cazibeli düzeylerde. Elma 80 lira, portakal ve mandalina 60 lira, muz 50 lira, salatalığın kilosu 45 lira, patates ve soğanın 5 kilosu ise 100 lira. Pazarcılar, bir yandan tüketicinin indirim talebiyle, öbür yandan eserlerin artan maliyetiyle gayret ediyor.
Örneğin bir esnaf, pazarda lahananın kilosu 30 TL’den satılırken, alım fiyatının 100 TL civarında olduğunu, karnabahar üzere eserlerde ziyanına satış yaptığını söz ediyor:
DEKOR YAPRAKLARI ALIYORLAR
Semtler ortası farklar da dikkat çekiyor. Kimi semtlerde fiyat farkı değerli bir rol oynuyor insanların alım gücünün düşüklüğünü bir pazarcı, “Tezgâha dekor olan serili yaprakları bile alıyorlar” diye anlatıyor. Eski yıllarda pazar biterken çıkma diye tabir edilen biraz bozulmuş eserler fakirlere bırakılırdı. Artık kimi esnafın bunu da sattığı belirtiliyor.
Ancak muhtaçlık sahiplerine takviye olmak isteyen birtakım pazarcılar ise askıda ekmek uygulamasına misal bir usulle, belli eserleri ayırarak muhtaçlık sahiplerine ulaştırmayı hedefliyor. Bu durum, hem tüketicilere hem de esnafa bir nebze dayanak olmayı amaçlıyor.
Çocuğu için alışveriş yapan H.T. şunları söylüyor: “Ben konut hanımıyım, çocuğum küçük haliyle zerzevat meyve yemesi lazım. Hepsini alamıyorum ben de birkaç pazarcı ağabeye durumu anlattım sağolsun bana yardımcı oldular.”
Pazarcı Kürşat Şahin de uygulamayı şöyle anlatıyor: “Ezilmiş ve renginden ötürü tezgâha koyamadığımız eserleri ayırıyoruz, kasalıyoruz, akşam gelen durumunun güzel olmadığını bildiğimiz müşterilerimize veriyoruz. Bu bir manada askıda ekmek uygulaması. Akşama yanlışsız yarına çıkmayacak zerzevatları ve meyveleri de daha uygun fiyata satıyoruz, yoksa çöp oluyor.”